Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış

Mevsime özel yükseliş ve düşüşler ile aylık iş günü sayısı değişimlerinden arındırılmış verilerdir.

Bir veri arındırılmadan, bir zaman dizisi şeklinde verildiği takdirde içinde mevsimlere ve aylara özel etkiler barındırabilir. Verilerin bu şekilde değerlendirilmesi ise çeşitli yorum hatalarına yol açabilir. Bu nedenle TUIK verileri, Avrupa Birliği İstatistik Regülasyonu'na göre mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış şekli ile yayınlanmaktadır. 

Mevsimsel farklar periyodik olarak her yıl sektörlere göre çeşitli üretim iniş-çıkışlarına neden oluyor olabilir. Örneğin yaz aylarında üretimi artan bir ürünün kış aylarında üretimi düşüyor olabilir. Verilerden bu tür düzensizlik yaratan etkilerin çıkarılması ve yorumlanması daha kolay hale getirilmesi işlemi "mevsim etkilerinden arındırma" olarak adlandırılmaktadır.

Benzer bir şekilde bir yılın herhangi bir ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre daha az iş günü yaşanmış olabilir. Bu fark, resmi tatiller nedeniyle ya da takvimdeki olağan kaymalar nedeniyle yaşanmış olabilir. Verilerin iş günü farklarını gidermeye yönelik işlem ise "takvim etkilerinden arındırma" olarak adlandırılmaktadır.

Her iki işlemin beraber yapılması ise "mevsim ve takvim etkilerinden arındırma" olarak adlandırılmıştır.

Arındırma, istatistiksel olarak anlamlı olmak kaydı ile, düzensizlik yaratan etkilerin parametrik olarak tahmin edilerek veriden çıkarılmasıdır.

Verilerin yorumlanmasında aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir;

• Takvim etkisinden arındırılmış veriler, bir önceki yılın aynı ayına-dönemine göre yapılan kıyaslamalarda kullanılmalıdır.
• Mevsim etkilerinden arındırılmış veriler, bir önceki aya-döneme göre yapılan kıyaslamalarda kullanılmalıdır.
• Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriler, bir önceki aya-döneme göre yapılan kıyaslamalarda kullanılmalıdır.

Bu terimin İngilizce karşılığı: Seasonally Adjusted