Dış Ticaret Hadleri

Terim Açıklama
Dış Ticaret Hadleri

İhracat fiyatlarının ithalat fiyatlarına oranıdır.

"Had" derece anlamına gelmektedir. Ticaret haddi alınan satılan malların miktarı ve bu malların değişim oranını gösteren ölçüdür. Belirli bir dönemde alınan ve satılan malların fiyatları karşılaştırılarak o dönemdeki kayıp ya da kazanç görülebilir. Bir ülkenin ihraç ettiği malların fiyatları, tüketim ya da hammadde olarak üretimde kullanmak üzere ithal ettiği malların fiyatlarına göre zaman içinde düşüş gösterirse bu o ülkenin dış ticarette kayba uğradığını gösterir.

Dış ticaret hadleri ifadesi ihracat fiyat endeksi ile ithalat fiyat endeksi oranı için kullanılır, ülkemizde bu endeksler TÜİK tarafından hesaplanmaktadır. TÜİK ihracatı ve ithalatı yoğun olarak yapılan mallar üzerinden ihraç malları fiyat endeksi ve ithal malları fiyat endeksi oluşturmaktadır, bu iki endeksin birbirlerine oranı dış ticaret hadlerini verir, bu şekilde hesaplanan ticaret hadleri "net değişim ticaret hadleri (net barter terms of trade)" olarak da bilinmektedir. 

İhracat ve ithalat fiyat endeksleri bir baz yıla göre hesaplanır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) hesaplamalarında 2010 baz yıldır, baz yıl endeks değeri 100 kabul edilerek dış ticaret endeksleri hesaplanmaktadır. Dış ticaret hadlerinin;

  • Baz alınan yıla göre 100'ün üzerinde olması ihracat fiyatlarının ithalat fiyatlarına göre daha yüksek seyrettiği, dış ticaretin ülke lehine geliştiğini göstermektedir. 
  • Baz alınan yıla göre 100'ün altında olması ise ihracat fiyatlarının ithalat fiyatlarına göre düşük gerçekleştiğini, dış ticaretin ülke alehine geliştiğini göstermektedir. Baz yıla göre bir birim ithal malı alınabilmesi için eskisinden daha fazla miktarda ihraç malı gerekecektir. 

Bir ülkede ihracat ile ithalat arasındaki ilişki enflasyon dahil bir çok makro veriyi yakından ilgilendiren, takip edilmesi gereken önemli bir ekonomik göstergedir.

Bu terimin İngilizce karşılığı: Terms of Trade

Synonyms: dış ticaret haddi