Bretton Woods

II. Dünya Savaşı sonrasında ihtiyaç duyulan yeni parasal sistemin kurulması için yapılan anlaşmadır.

Bretton Woods ABD 'nin New Hampshire eyaletinde küçük bir kasabadır. Bu küçük kasaba dünya ekonomisine damga vuran bir konferansa ev sahipliği yapmıştır.

Temmuz 1944'de Bretton Woods'da 44 ülkenin katılımı ile Birleşmiş Milletler Para ve Finans Konferansı düzenlenmiştir. Bu konferansın amacı II. Dünya Savaşı sonrası büyük darbe alan dünya ekonomisine ve parasal sisteme yeni bir düzenleme getirmek, savaştan zarar görmüş bölgeleri yeniden kalkındırarak ekonomik istikrarı sağlamaktır. Bu konferansın en önemli sonuçları IMF ve Dünya Bankası'nın kurulması ile beraber dünyada ayarlanabilir sabit kur sistemine geçilmesidir.

Bretton Woods Anlaşması sonucunda;

• Diğer üye ülke para birimleri dolara endekslenmiştir. Dolar ise başka bir ülke para birimi yerine altına bağlı hale getirilmiştir. Altın standardı olarak bilinen bu uygulamada 1 Ons altın 35 dolar olacak şekilde sabitlenmiştir. Sonuç olarak tüm ülke para birimleri dolaylı olarak altına endekslenmiştir.
• Kur sabitlemesi ile beraber üye ülkelere para birimlerini dolara karşı düzenleme hakkı tanınmış, buna göre %10'u geçmeyecek şekilde devalüasyon ya da revalüasyon yapma yetkisi verilmiştir. %10 üzerinde oluşacak değer değişikliklerinde ise IMF onayının alınması kararlaştırılmıştır.
• ABD Merkez Bankası FED, yabancı merkez bankalarının arz edecekleri dolarlar karşılığında bu bankalara sabitlenmiş fiyattan altın satmayı taahhüt etmiştir.

Savaştan güçlü çıkan ABD, elinde bulundurduğu altın stoklarının da verdiği güvenle kendi talepleri doğrultusunda bir parasal sisteme geçilmesini sağlamış olsa da sistem zamanla aksamaya başlamıştır. Sistemin ilk döneminde dolara olan güven ABD'nin ciddi boyutlara ulaşan dış açıkları nedeniyle zamanla yerini güvensizliğe bırakmış, dolardan kaçış ile beraber diğer ülke merkez bankaları ABD Merkez Bankası'ndan dolar karşılığında altın talep etmiş, bu da ABD'nin altın rezervlerinin önemli ölçüde azalmasına neden olmuştur.

1971 yılında doların devalüasyona uğraması, ABD'nin ekonomik zorluklar nedeniyle altın standardından vazgeçmesi ve 1973 yılında sanayileşmiş ülkelerin paralarını dolar karşısında dalgalanmaya bırakma kararları sistemin tamamen çöküşüne neden olmuştur. Bretton Woods sisteminin bitişiyle beraber dünya ekonomisinde yeni bir kriz doğmuştur.

Not: Sovyetler Birliği konferansa katılmış olup anlaşmayı kabul etmemiştir.

Bu terimin ingilizce karşılığı: The Bretton Woods Agreement