Bedelsiz Sermaye Artırımı

Bir işletmenin iç kaynaklarını kullanarak (öz sermayesinde bulunan kalemleri kullanarak) ödenmiş sermayesini artırması işlemidir.

Bedelsiz sermaye artırımı halihazırda bulunan öz sermaye kalemlerinin ödenmiş sermayeye eklenme işlemi olması nedeniyle işletmeye ilave nakit girişi sağlamamaktadır.  

İç kaynaklardan sermaye artırımı yedek akçeler ya da fonların sermayeye dönüştürülme işlemidir. Aşağıdaki öz kaynak kalemleri bedelsiz sermaye artırımında kullanılabilmektedir;

• Yedek Akçeler ve dağıtılabilir kar
• Yeniden değerleme fonları
• İştirak ve gayrimenkul satışından doğan kazançlar 

Bir işletmenin gelecek dönemde bedesiz sermaye artırımına gideceğine dair beklenti ve artırımın büyüklüğü "bedelsiz potansiyeli" ile ölçülmektedir. Bedelsiz potansiyeli öz sermayenin ödenmiş sermayeye oranı ile hesaplanmaktadır. Özetle öz sermaye altında ne kadar birikmiş kaynak varsa bunların ödenmiş sermayeye eklenme olasılığının yüksek olduğu varsayılmaktadır. İşletme için bedelsiz sermaye artışı yapma zorunluluğu bulunmamaktadır, yıllarca öz kaynak kalemlerini ödenmiş sermayeye eklemeden faaliyetlerine devam edebilir. 

Bedelsiz sermaye artışı sonrası hisse senedi fiyatı aşağıdaki formül ile hesaplanabilir;

Öz sermaye kalemlerini kullanarak ödenmiş sermayesini 10 milyon TL artırmak isteyen bir işletme 10 milyon adet yeni hisse senedi dağıtması gerekir. Bedelsiz artışı genellikle yüzde olarak belirtilir. Örneğin; XYZ A.Ş.'nin %150 oranında bedelsiz sermaye artırımı yapmaya karar verdiğini düşünelim. XYZ hisse senetlerinin borsadaki fiyatı 4,5 TL, ödenmiş sermayesi 100 milyon TL ise bedelsiz artışından sonra ödenmiş sermayeye 150 milyon adet hisse senedi eklenir ve hisse senedi adedi (ödenmiş sermaye) 250 milyon TL'ye yükselir, hisse senedi fiyatı;

Bu işlem yatırımcılar arasında "bölünme" olarak da adlandırılmaktadır. Bunun nedeni işletmenin belirlediği bedelsiz sermaye artırımı oranı kadar yeni pay senedi çıkarmasıdır. Paylar (ödenmiş sermaye) adet olarak artar, fakat hisse senedi fiyatı da aynı oranda düşer, sonuç olarak işletmenin piyasa değerinde bir değişiklik olmamaktadır. Aynı şekilde yatırımcının elindeki hisse senedi sayısı artarken hisse senedi fiyatı düşecek ve yatırımcının elindeki varlığın değeri değişmeyecektir.

• İşletmenin eski piyasa değeri = 4,5 x 100.000.000 = 450 milyon TL 
• İşletmenin yeni piyasa değeri = 1.8 x 250.000.000 = 450 milyon TL (değişmedi)
• Elinde 10.000 lot olan yatırımcının eski varlık değeri = 4,5 x 10.000 = 45.000 TL
• Elinde 10.000 lot olan yatırımcının yeni varlık değeri = 1,8 x 25.000 = 45.000 TL (adet değişti, varlık değişmedi)

Bedelsiz sermaye artırımının hisse senedi fiyatlarına etkisi ile ilgili kesin bir yargıda bulunmak doğru değildir. İşletmeye yeni nakit girişi olmamasına, işletme değerini değiştirmemesine ve yatırımcının varlığında bir artış yaratmamasına rağmen bedelsiz sermaye artırımları yatırımcı tarafında olumlu beklentiler oluşturmakta ve hisse senedine olan talep genellikle artmaktadır. Hisse senedi adedinin artması ve fiyatın psikolojik olarak daha düşük algılanması bu talep artışının nedeni olarak gösterilebilir.

Bu terimin İngilizce karşılığı: Capital increase through bonus issues

Bu terim ile ilgili bkz: Bedelli Sermaye Artırımı