Yeni bir iş fikrinin hayata geçirilebilmesinin ya da mevcut ve yenilikçi bir işin büyütülmesinin önündeki en büyük engellerden birisi de sermaye yetersizliğidir. Gerekli sermaye desteği olmadan çoğu fikir beklenen başarıyı elde edemeyebilir. Özellikle yenilikçi fikirlerin sermaye ihtiyaçlarını karşılayan alternatif bir kaynak da girişim sermaye şirketleridir.
Girişim Sermayesi Yatırımı Nedir?
Özel sermaye fonları ya da girişim sermayesi şirketleri özellikle 2. Dünya Savaşı sonrası Avrupa ve Amerika'da teknolojik gelişmelere yer veren, yenilikçi ve sermaye gereksinimi duyan şirketlere gerekli finansmanı sağlayarak isimlerini duyurmuşlardır. Dünyada "Private Equity" olarak bilinmektedirler.
Özetle, girişim sermayesi yatırımının konusu gelişmekte olan, gelecekte yüksek kar potansiyeli taşıyan ve sermaye gereksinimi olan şirketlerdir. Girişim Sermayesi Şirketleri bu girişimlere belirli bir süreliğine ortak olarak, bu şirketlerin büyümesine katkı sağlamayı, dolayısı ile aldıkları bu risk karşılığında da yatırımlarından yüksek kar elde etmeyi ve çoğunlukla 3 ila 5 yıl olan, önceden belirlenmiş yatırım süresi sonunda şirket ortaklığından çıkmayı amaçlamaktadırlar.
Girişim sermayeleri yatırım kararı alırken şirketlerin kar potansiyeli kadar şirketin mevcut ortaklarının niteliği ile de ilgilenirler.
Bu süre içinde sermaye ihtiyacı olan firma bir girişim sermayesi ile ortak olarak, yani hisselerinin bir kısmını bir süreliğine girişim sermayesine satarak, faizsiz bir fon elde etmenin yanında işini büyütecek donanıma sahip bir ortağın desteğini almış olur.
Girişim Sermayesi Fonu bankalardan, sigorta ve emeklilik şirketlerinden, çeşitli tüzel kişilerden ve bireysel yatırımcılardan oluşabilir.
Girişim sermayesi, risk sermayesi şirketleri ile karıştırılmamalıdır. "Venture Capital" olarak bilinen risk sermayesi şirketleri ile girişim sermayesi (Private Equity) şirketleri arasındaki fark risk sermayesi şirketlerinin başlangıç aşamasındaki fikirlere ya da yeni şirketlere yatırım yapmalarıdır. Girişim sermayesi ise yeni kurulan şirketlerin finansmanı dahil, uzun süredir faaliyette olan şirketlerin büyümeleri yönünde yapılan yatırımları da kapsar. Özetle risk sermayesi kavramı girişim sermayesinin alt kümesidir.
Girişim sermayesi aşağıdaki ihtiyaçlar doğrultusunda kullanılabilir;
- Araştırma ve geliştirme;
- Ürün geliştirme, pazara sunma,
- Büyüme;
- Yeniden yapılanma;
- Birleşme ve satınalma;
- Kurumsallaşma
Girişim sermayesi finansmanı doğrudan ve dolaylı ortaklık ile ya da girişim şirketinin borçlarının devralınması yolu ile de yapılabilir.
Türkiye'de Girişim Sermayesi:
Türkiye'de devlet, diğer ülkelerde olduğu gibi, düzenli, denetlenen ve katılımı yüksek bir piyasa oluşturmak amacıyla girişim sermayesi şirketlerine halka açılma ve SPK mevzuatına bağlı olarak yatırım ortaklığı statüsünde çalışma imkanı tanımıştır. Bu şirketler "Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı" olarak isimlendirilmektedir. Literatürde ayrılan risk sermayesi ( venture capital) ve girişim sermayesi (private equity) firmaları arasında tanımlama olarak bir ayrım yapılmamış ve tek bir isim kullanılmıştır.
Bir şirkete yatırım yapmak için GSYO olma zorunluluğu yoktur. Her gerçek ve tüzel kişi istediği ölçüde, istediği şirkete yatırım yapabilir. GSYO'ların yatırımcılar için avantajı ise denetlenebilir olmaları, borsaya kote olmaları ve portföylerinden elde ettikleri karların kurumlar vergisinden muaf olmasıdır. Ülkemizde girişim sermayesinin öncü kuruluşları bankalar, ticaret borsaları ve meslek odalarıdır.
Türkiye'de, bu yazının yazıldığı tarih itibariyle, SPK mevzuatına bağlı hizmet veren biri Ankara, diğerleri İstanbul'da faaliyet gösteren 12 adet GSYO bulunmaktadır. Bu şirketlerin bazıları şirketlere erken aşamada fon sağlamayı tercih ederken, bazı şirketler ise ileri dönem yatırımları tercih etmektedirler.
"Yatırım evreleri" ile ilgili yazıya da başka bir başlıkta yer verilecektir.
Aşağıda Türkiye'de ekim 2014 itibariyle SPK mevzuatına bağlı olarak çalışan Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları listesi görülebilir;
- Alesta Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- Anadolu Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- Doğuş Sk Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- Egeli-Co Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- Egeli-Co Tarım Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- Gedik Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- Gözde Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- Hedef Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- İş Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- Kobi Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- Rhea Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- VerusatüRk Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.